พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ที่ 1 แห่งเซอร์เบีย

พระเจ้าอาเล็กซานดาร์ที่ 1 แห่งเซอร์เบีย หรือ อาเล็กซานดาร์ โอเบรโนวิช (เซอร์เบีย: Александар Обреновић; 14 สิงหาคม ค.ศ. 1876 - 11 มิถุนายน ค.ศ. 1903) ทรงเป็นพระมหากษัตริย์แห่งเซอร์เบียตั้งแต่ค.ศ. 1889 ถึง 1903 กระทั่งพระองค์และสมเด็จพระราชินีดรากา พระมเหสี ถูกลอบปลงพระชนม์ภายในพระราชวังหลวง กรุงเบลเกรดโดยกลุ่มทหาร นำโดยดรากูทิน ดิมิทรีเจวิก เอพิส ซึ่งเรียกว่าเหตุการณ์การโค่นล้มอำนาจเดือนพฤษภาคม

ในปีค.ศ. 1889 พระราชบิดาของเจ้าชายอาเล็กซานดาร์ คือ พระเจ้ามิลานที่ 1 แห่งเซอร์เบีย ทรงสละราชบัลลังก์อย่างไม่คาดคิดและทรงออกไปดำรงพระชนม์ชีพส่วนพระองค์ ได้มีการประกาศให้เจ้าชายอาเล็กซานดาร์ทรงดำรงเป็นพระมหากษัตริย์แห่งเซอร์เบียภายใต้ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์จนกว่าจะทรงบรรลุนิติภาวะในพระชนมายุ 18 พรรษา สมเด็จพระราชินีนาตาลียาทรงดำรงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์

ในปีค.ศ. 1893 พระเจ้าอาเล็กซานดาร์ทรงมีพระชนมายุ 16 พรรษา ทรงสำคัญพระองค์เองว่าบรรลุนิติภาวะแล้ว ด้วยการปลดผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์และรัฐบาล และทรงนำพระราชอำนาจมาไว้ที่พระองค์เอง การกระทำของพระองค์ได้รับการสนับสนุนอย่างมาก โดยที่ทรงแต่งตั้งคณะรัฐมนตรีจากฝ่ายพรรคการเมืองปฏิกิริยา

ในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1894 พระเจ้าอาเล็กซานดาร์ทรงล้มล้างรัฐธรรมนูญเสรีนิยมของพระเจ้ามิลานในปีค.ศ. 1888 โดยพลการและทรงฟื้นฟูรัฐธรรมนูญฉบับอนุรักษนิยมในปีค.ศ. 1869 ทัศนคติของพระองค์ต่อสงครามกรีซ - ตุรกี (1897) ทรงแสดงความเป็นกลางอย่างเห็นได้ชัด

ในปีค.ศ. 1894 พระมหากษัตริย์หนุ่มทรงนำพระราชบิดากลับมายังเซอร์เบีย และในปีค.ศ. 1898 ทรงแต่งตั้งอดีตพระมหากษัตริย์เป็นผู้บัญชาการทหารสูงสุดแห่งกองทัพเซอร์เบีย ในช่วงนี้อดีตพระเจ้ามิลานทรงใช้อำนาจในการปกครองโดยพฤตินัย

ในฤดูร้อนของปีค.ศ. 1900 พระเจ้าอาเล็กซานดาร์ได้ประกาศหมั้นกับแม่ม่ายคือ ดรากา มาซินอย่างทันทีทันใด ซึ่งเคยเป็นอดีตนางสนองพระโอษฐ์ในพระราชมารดาของพระองค์ การกระทำเช่นนี้ทำให้พระองค์ทรงถูกต่อต้านอย่างมาก ด้วยพระองค์มิได้ทรงปรึกษากับพระราชบิดาซึ่งเสด็จไปพักผ่อนที่คาร์โลวี วารี และเพื่อเตรียมการสู่ขอเจ้าหญิงเยอรมัน เจ้าหญิงอเล็คซันดรา คาโรลีเนอแห่งเชาม์บวร์ค-ลิพเพอพระธิดาในเจ้าชายวิลเฮ็ล์มแห่งเชาม์บวร์ค-ลิพเพอ ให้แก่พระโอรส และในช่วงที่นายกรัฐมนตรีของพระองค์ วลาดัน จอร์เจวิชได้รับเชิญให้ไปเข้าร่วมการแสดงนิทรรศการนานาชาติที่กรุงปารีสในช่วงที่มีประกาศออกมา ทั้งอดีตพระเจ้ามิลานและนายกรัฐมนตรีจอร์เจวิกได้ลาออกจากตำแหน่งและทำให้พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มีความยากลำบากในการจัดตั้งรัฐบาลชุดใหม่ พระมารดาของพระเจ้าอเล็กซานเดอร์ก็ทรงคัดค้านการอภิเษกสมรสด้วยและต่อมาทรงถูกเนรเทศออกจากราชอาณาจักร พระนางทรงได้รับการเห็นใจจากประเทศใกล้เคียง เช่น ออสเตรีย-ฮังการีและบัลแกเรีย

ความขัดแย้งในสหภาพดูเหมือนจะเบาบางลงบ้างเมื่อมีการประกาศแสดงความยินดีจากซาร์นีโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซียในการหมั้นครั้งนี้และทรงยอมรับที่จะเป็นพยานในการอภิเษกสมรส พระราชพิธีอภิเษกสมรสถูกจัดขึ้นในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1900 ถึงแม้ว่าจะสร้างความไม่นิยมในหมู่สหภาพที่ทำให้สถานะของพระมหากษัตริย์อ่อนแอลงในสายตาของกองทัพและประเทศใหญ่ๆ

พระเจ้าอาเล็กซานดาร์ทรงพยายามต่อรองกับพรรคการเมืองด้วยการเปิดเผยรัฐธรรมนูญเสรรีนิยมในพระดำริของพระองค์ ซึ่งเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์รัฐธรรมนูญเซอร์เบียที่กำหนดให้สภามีสองสภา ได้แก่ วุฒิสภา (สภาสูง) และสภาผู้แทนราษฎร (สภาล่าง) แต่การเจรจาต่อรองครั้งนี้ พระองค์มิได้ทรงเจรจาต่อรองกับกองทัพด้วย ที่ไม่พอใจอยู่แล้วในการอภิเษกสมรสของพระมหากษัตริย์ และยังคงเป็นเช่นนั้นเรื่อยๆสิ่งมีข่าวลือถึงความไม่นิยมในตัวพระเชษฐาคนหนึ่งของสมเด็จพระราชินีดรากา ซึ่งก็คือ ร้อยโทนิโกดิเย ลุนเยวิกา ที่จะได้รับการประกาศให้เป็นองค์รัชทายาท

ในขณะที่การให้ความเป็นอิสระของวุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎรเป็นสาเหตุที่ทำให้พระเจ้าอาเล็กซานดาร์ทรงขัดเคืองพระทัย พระมหากษัตริย์ทรงประกาศระงับ (มีนาคม ค.ศ. 1903) รัฐธรรมนูญเป็นเวลาครึ่งชั่วโมง ซึ่งเป็นเวลานานพอที่พระองค์ได้ทรงประกาศพระราชกฤษฎีกาให้ปลดวุฒิสมาชิกและสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรชุดเก่าออกทั้งหมด และทรงแต่งตั้งชุดใหม่เข้าแทนที่ การที่ทรงกระทำโดยพลการเช่นนี้ได้สร้างความไม่พอใจไปทั่วประเทศ

ผลโดยทั่วไปคือ วุฒิสภาได้รับการสนับสนุนจากพระมหากษัตริย์และสมเด็จพระราชินีมากที่สุดและรัฐบาลก็ได้รับเสียงข้างมากในการเลือกตั้งทั่วไป พระเจ้าอาเล็กซานดาร์ไม่ทรงลังเลอีกต่อไปโดยทรงประกาศให้พระเชษฐาของสมเด็จพระราชินีดรากาดำรงเป็นรัชทายาทโดยสมมติ ทั้งๆที่มีการตกลงกับรัฐบาลเซอร์เบียไว้แล้วว่า เจ้าชายมีร์โกแห่งมอนเตเนโกร ผู้ซึ่งอภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงนาตาลียา ตอนสแตนติโนวิกที่เป็นพระนัดดาในเจ้าหญิงอันกา โอเบรโนวิก ผู้ทรงมีศักดิ์เป็นพระปิตุจฉาในพระเจ้ามิลาน ควรจะเป็นองค์รัชทายาทสืบต่อเมื่อพระเจ้าอเล็กซานเดอร์และสมเด็จพระราชินีดรากาทรงไร้รัชทายาท

เห็นได้ชัดว่าเพื่อป้องกันไม่ให้พระเชษฐาของสมเด็จพระราชินีดรากาได้รับการแต่งตั้งเป็นองค์รัชทายาท แต่ในความเป็นจริงเป็นการพยายามแทนที่พระเจ้าอาเล็กซานดาร์ โอเบรโนวิชด้วยเปตาร์ การาจอร์เจวิช กลุ่มผู้ก่อการถูกจัดตั้งขึ้นโดยกลุ่มทหารนำโดยดรากูทิน ดิมิทรีเจวิช ซึ่งเป็นที่รู้จักในนามว่า "เอพิส" ซึ่งได้รับการสนับสนุนโดยจักรวรรดิรัสเซีย และเอพิสเป็นหัวหน้าของสมาคมลับ แบล็กแฮนด์ องค์กรที่ต่อมาทำการลอบปลงพระชนม์อาร์ชดยุกฟรันทซ์ แฟร์ดีนันท์แห่งออสเตรียในปีค.ศ. 1914 นักการเมืองหลายคนก็เป็นส่วนหนึ่งของผู้ก่อการและอดีตนายกรัฐมนตรีนิโกลา พาสิกก็ถูกกล่าวหาว่าเป็นผู้สมรู้ร่วมคิดเช่นกัน พระราชวังได้ถูกบุกรุก ทั้งสองพระองค์ทรงหลบซ่อนอยู่ในตู้เสื้อผ้าในห้องบรรทมของสมเด็จพระราชินี และยังมีความเป็นไปได้อื่นอีกในละครโทรทัศน์ประวัติศาสตร์เซอร์เบีย เรื่อง "อวสานราชวงศ์โอเบรโนวิช" ซึ่งทั้งสองพระองค์ได้หลบซ่อนในเซฟรูมที่ถูกซ่อนไว้หลังกระจกในห้องบรรทม ห้องได้มีทางเข้าลับที่จะนำออกนอกพระราชวังได้ แต่ทางเข้าไม่สามารถเข้าได้เนื่องจากตำแหน่งตู้เสื้อผ้าของสมเด็จพระราชินีได้ปิดทางไว้หลังงานพระราชพิธีอภิเษกสมรส

ผู้ก่อการได้ค้นหาทั่วพระราชวังและในที่สุดก็ค้นพบและปลงพระชนม์ทั้งสองพระองค์ในเช้าตรู่ของวันที่ 11 มิถุนายน ค.ศ. 1903 พระเจ้าอาเล็กซานดาร์และสมเด็จพระราชินีดรากาทรงถูกยิง พระบรมศพถูกทำลายและถูกควักเอาพระอวัยวะออกมา ตามบันทึกของพยาน พระบรมศพของทั้งสองพระองค์ได้ถูกโยนลงมาจากหน้าต่างชั้นสองลงสู่กองปุ๋ยคอกในสวนของพระราชวัง ในคืนเดียวกัน พระเชษฐาของสมเด็จพระราชินีคือ นิโกดิเยและนิโกลา ลุนเยวิกาได้ถูกสังหาร นายกรัฐมนตรีนายพลดิมิทรีเย ซินซา-มาร์โกวิกและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม มิโลวาน ปาฟโลวิกถูกสังหารในที่พำนัก พระเจ้าอเล็กซานเดอร์ขณะนั้นทางมีพระชนมายุ 26 พรรษา พระบรมศพของทั้งสองพระองค์ถูกฝังไว้ที่โบสถ์เซนต์มาร์ค กรุงเบลเกรด

สมาชิกของรัฐบาลใหม่ได้รวมตัวกันภายใต้การดำรงตำแหน่งประธานคณะรัฐมนตรีของโจวาน อะวาคูโมวิก รัฐสภาได้มีการเปิดสมัยประชุมในวันที่ 4 มิถุนายน ค.ศ. 1903 ได้เลือกเปตาร์ การาจอร์เจวิชขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์แห่งเซอร์เบีย และได้มีคำสั่งไปยังเจนีวาเพื่อทูลเชิญให้พระองค์เสด็จกลับเซอร์เบียสืบราชบัลลังก์ในฐานะ พระเจ้าเปตาร์ที่ 1 แห่งเซอร์เบีย

ความตกตะลึงของประเทศต่างๆทำรัฐประหารได้มีขึ้นอย่างรวดเร็ว รัสเซียและออสเตรีย-ฮังการีได้ประณามการลอบปลงพระชนม์ที่โหดเหี้ยมนี้อย่างรุนแรง สหราชอาณาจักรและเนเธอร์แลนด์ได้มีคำสั่งให้เอกอัครราชทูตออกจากเซอร์เบีย ดังนั้นความสัมพันธ์ทางการทูตจึงเหมือนกับถูกแช่แข็งไว้และถูกคว่ำบาตรซึ่งไม่ได้รับการยกเลิกจนกระทั่งปีค.ศ. 1905